Các nhóm địa phương Xơ Đăng đều biết dệt vải, trừ bộ phận
Ca Dong. Khung cửi của người Xơ Đăng cũng giống như khung dệt của người Ba Na,
Gia Rai. Họ chủ yếu dệt vải khổ hẹp từ 30 – 40cm, nhưng cũng có khi dệt khổ vải
rộng tới 80cm.
TRANG PHỤC PHỤ NỮ XƠ ĐĂNG
Trang phục của phụ nữ Xơ Đăng gồm có: áo (ao goh),
váy ktắc), tấm choàng (khăn vai)
– Áo vỏ cây (ao loong mor) của phụ nữ Xơ Đăng làm từ xơ của vỏ cây mo. Sau khi “dệt” vỏ cây thành tấm xong, người ta gập đôi chiều dài lại thành thân trước và thân sau. Thân sau dài hơn thân trước khoảng lOcm. Dùng dao khoét một lỗ tròn ở thân trước để làm cổ sau đó dùng chỉ khâu hai bên sườn, chỉ để chừa một đoạn giáp vai để xỏ tay khi mặc.
Ngày nay, người Xơ Đăng không dùng loại áo này nữa.
– Áo (ao goh) của phụ nữ Xơ Đăng là kiểu áo chui đầu, không có tay. Người ta gập đôi chiều dài một khổ vải sợi bông hình chữ nhật lại để thành thân trước và thân sau rồi khoét cổ. Cổ áo (rơ loong ao) rộng 34cm, dược viền móc bẳng những sợi len màu đỏ, vàng, hồng, vàng tạo thành những đường chỉ màu nổi bật. Nơi xỏ tay rộng 19cm, móc thêm những sợi len màu đỏ, hồng, vàng tạo thành đường viền. Vạt áo (cô nheng ao) dệt ừang trí những hình thoi nối tiếp nhau, trong lòng hình thoi là hình chữ thập và gạch ngang màu trắng. Thân trước áo dệt hoa văn hình người.
Hiện nay, loại áo này không còn dùng phổ biến nữa, nó chỉ được mặc vào những ngày lễ hội của buôn làng như lễ đâm trâu, lễ rước nước… hàng năm.
– Váy (ktắc) của phụ nữ Xơ Đăng được dệt thẳng thành một tấm vải dài, chỉ cần nối hai đầu với nhau là thành chiếc váy kín hình ống, dài 0,79m; rộng 0,69m.Trên váy dệt xen kẽ chỉ các màu với nhau, trong đó màu đỏ là chủ yếu. Ở phần gấu váy có hai đường chỉ đỏ chạy song song ở giữa hai đường này là một đường chỉ trắng.
Trước kia phụ nữ Xơ Đăng thường mặc loại váy này nhưng hiện nay không còn sử dụng nữa.
– Tấm choàng (khăn vai) của phụ nữ Xơ Đăng được dệt từ những sợi bông với nhiều màu sắc khác nhau, trong đó màu đen là chủ thể.
Để có tấm choàng, họ dệt tấm vải với kích thước cần dùng sau đó ghép 2 tấm lại.
Trên mặt phải của tấm choàng dệt trang trí hoa văn hình quả trám xen kẽ với các dải màu đen, trắng, đỏ tạo sự hài hoà đẹp đẽ cho tấm vải mà không bị rối.
Các thiếu nữ Xơ Đăng khi đến tuổi trưởng thành thường dùng tấm choàng khoác qua người để cho những chàng trai ở các buôn làng khác biết mình chưa xây dựng gia đình đề họ có thể trò chuyện, tìm hiểu.
Khi đi ngủ, người Xơ Đăng đùng tấm choàng để đắp thay cho chăn và để tránh muỗi đốt. Khi về nhà chồng người con gái cũng đem theo tấm choàng này và giữ gìn như mội kỉ vật quý của thời con gái.
Hiện nay, tấm choàng không còn được đùng rộng rãi nữa.
– Áo vỏ cây (ao loong mor) của phụ nữ Xơ Đăng làm từ xơ của vỏ cây mo. Sau khi “dệt” vỏ cây thành tấm xong, người ta gập đôi chiều dài lại thành thân trước và thân sau. Thân sau dài hơn thân trước khoảng lOcm. Dùng dao khoét một lỗ tròn ở thân trước để làm cổ sau đó dùng chỉ khâu hai bên sườn, chỉ để chừa một đoạn giáp vai để xỏ tay khi mặc.
Ngày nay, người Xơ Đăng không dùng loại áo này nữa.
– Áo (ao goh) của phụ nữ Xơ Đăng là kiểu áo chui đầu, không có tay. Người ta gập đôi chiều dài một khổ vải sợi bông hình chữ nhật lại để thành thân trước và thân sau rồi khoét cổ. Cổ áo (rơ loong ao) rộng 34cm, dược viền móc bẳng những sợi len màu đỏ, vàng, hồng, vàng tạo thành những đường chỉ màu nổi bật. Nơi xỏ tay rộng 19cm, móc thêm những sợi len màu đỏ, hồng, vàng tạo thành đường viền. Vạt áo (cô nheng ao) dệt ừang trí những hình thoi nối tiếp nhau, trong lòng hình thoi là hình chữ thập và gạch ngang màu trắng. Thân trước áo dệt hoa văn hình người.
Hiện nay, loại áo này không còn dùng phổ biến nữa, nó chỉ được mặc vào những ngày lễ hội của buôn làng như lễ đâm trâu, lễ rước nước… hàng năm.
– Váy (ktắc) của phụ nữ Xơ Đăng được dệt thẳng thành một tấm vải dài, chỉ cần nối hai đầu với nhau là thành chiếc váy kín hình ống, dài 0,79m; rộng 0,69m.Trên váy dệt xen kẽ chỉ các màu với nhau, trong đó màu đỏ là chủ yếu. Ở phần gấu váy có hai đường chỉ đỏ chạy song song ở giữa hai đường này là một đường chỉ trắng.
Trước kia phụ nữ Xơ Đăng thường mặc loại váy này nhưng hiện nay không còn sử dụng nữa.
– Tấm choàng (khăn vai) của phụ nữ Xơ Đăng được dệt từ những sợi bông với nhiều màu sắc khác nhau, trong đó màu đen là chủ thể.
Để có tấm choàng, họ dệt tấm vải với kích thước cần dùng sau đó ghép 2 tấm lại.
Trên mặt phải của tấm choàng dệt trang trí hoa văn hình quả trám xen kẽ với các dải màu đen, trắng, đỏ tạo sự hài hoà đẹp đẽ cho tấm vải mà không bị rối.
Các thiếu nữ Xơ Đăng khi đến tuổi trưởng thành thường dùng tấm choàng khoác qua người để cho những chàng trai ở các buôn làng khác biết mình chưa xây dựng gia đình đề họ có thể trò chuyện, tìm hiểu.
Khi đi ngủ, người Xơ Đăng đùng tấm choàng để đắp thay cho chăn và để tránh muỗi đốt. Khi về nhà chồng người con gái cũng đem theo tấm choàng này và giữ gìn như mội kỉ vật quý của thời con gái.
Hiện nay, tấm choàng không còn được đùng rộng rãi nữa.
