Càng đi sâu vào thế giới của hoa văn càng có nhiéu điểu đáng nói
về bản sắc văn hoá tộc người Tà Ôi, nó vừa sống động vừa êm ả, cầu kì nhưng
thanh nhã. Mỗi tấm váy như một bức tranh thu nhỏ phản ánh xã hội tộc người.
Chỉ đơn giản ghép các hình tam giác lại với nhau nhưng
người Tà Ôi đã cho ta thấy cả một thiên tình sử, một phong tục, tôn giáo cùng
hàng loạt sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc này.
Hoa văn trên vải của người Tà Ôi được tạo ra từ ba loại hinh cơ bản; hình tam giác với bốn cách bố cục khác nhau, hình thoi với hai bố cục ngang vá dọc, đoạn thăng với hai nét dọc vả ngang. Tuy nhiên, đa phần hoạ tiết hoa văn của người Tà Ôi thế hiện hình ảnh thế giới xung quanh, như: cây đoác, cây đậu leo, cáy mua, cây nấm, cam, ngô, dậu…; các vật dụng hàng ngày như nhà rông, hãng rào, cầu thang, bếp lửa, dây thất lưng…; hình ảnh các bộ phận của con vật như xương cá, đâu chân gà, đuôi chim én, cựa gà trống, răng điều hâu…có khá nhiều trong thổ cẩm. Đặc biệt, thế giới vũ trụ thần bí với những ngôi sao Bắc Đẩu, mặt trăng, mặt trời… được nhiêu người thợ dệt vải của Tà Ôi ưa thích. Hình ảnh con người Tà Ôi khoẻ mạnh vả duyên dáng trên vải không nhiều vì khó dệt nhưng rất được ưa chuộng.
Hoa văn trên vải của người Tà Ôi được tạo ra từ ba loại hinh cơ bản; hình tam giác với bốn cách bố cục khác nhau, hình thoi với hai bố cục ngang vá dọc, đoạn thăng với hai nét dọc vả ngang. Tuy nhiên, đa phần hoạ tiết hoa văn của người Tà Ôi thế hiện hình ảnh thế giới xung quanh, như: cây đoác, cây đậu leo, cáy mua, cây nấm, cam, ngô, dậu…; các vật dụng hàng ngày như nhà rông, hãng rào, cầu thang, bếp lửa, dây thất lưng…; hình ảnh các bộ phận của con vật như xương cá, đâu chân gà, đuôi chim én, cựa gà trống, răng điều hâu…có khá nhiều trong thổ cẩm. Đặc biệt, thế giới vũ trụ thần bí với những ngôi sao Bắc Đẩu, mặt trăng, mặt trời… được nhiêu người thợ dệt vải của Tà Ôi ưa thích. Hình ảnh con người Tà Ôi khoẻ mạnh vả duyên dáng trên vải không nhiều vì khó dệt nhưng rất được ưa chuộng.
Với các màu cơ bản như xanh, đỏ, tím, văng và những hạt cườm khá
thô 50, người thợ dệt Tà Ôi tài hoa đã cho ra đời những tấm vải dzèng lóng lánh
đủ sắc màu phản ánh rõ nét bản sắc văn hoá tộc người.
Người không biết dột vải, nhưng bằng cách trang trí những
vòng cườm, họ tạo cho mình nét độc đáo riêng trong trang phục. Nổi bật nhất là
chuỗi cườm (nhúc) đeo trên người, ít nhất là 5 dây, đủ bộ phải 12 dây với các
màu xanh , đỏ, tím, văng, ngũ sắc. Gia đinh giàu cổ còn trang sức thêm dây cườm
bằng thuỷ tinh.
Khác hẳn với hoa ván của các tộc người miền Trung – Tày
Nguyên, phụ nữ các dân tộc Khơ Mú, Kháng ở phía Bác tập trung trang trí trên
chiếc khán piêu. Hoa văn chính trên chiếc khán này là hình các quả trám dược bố
trí theo kiểu ô bàn cờ hay hỉnh hoa (ha píêu), hình hoa lá bơ và hoa văn hình
chữ chi, răng cưa và cút piêu ớ đầu và sườn pièu. Trong các quả còn được dệt
hoa văn theo kiểu hình chữ hao quanh hoa văn hình đồng tiền thung. Trang trí
trên khan piêu như vậy rõ ràng có điểm tương đồng với khăn piêu của người Thái,
minh chứng cho sự giao thoa văn hoá cua người Khơ Mú, người Khang vời các tộc
người trong vùng cư trú.
Từ khóa tìm kiếm nhiều:
trang phục dân tộc mường
